Καρίνα Κουλάκογλου: Τα πρώτα πέντε χρόνια

Δρ. Ψυχολογίας

Tα θεμέλια της προσωπικότητας του ατόμου

Είναι γεγονός ότι τα θεμέλια της προσωπικότητας του ατόμου μπαίνουν από νωρίς. Η διαμόρφωση της προσωπικότητας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, κυρίως περιβαλλοντικούς, σε σύγκριση με τη νοημοσύνη που επηρεάζεται ως επί το πλείστον από κληρονομικούς ή γενετικούς παράγοντες και λιγότερο από εξωγενείς.

Ο τρόπος που διαμορφώνεται η προσωπικότητα εξαρτάται από την ασφάλεια που νιώθει το παιδί. Την ασφάλεια του την προσφέρει καταρχήν μια σταθερή και αξιόπιστη οικογένεια, δηλαδή η καλή σχέση μεταξύ των γονιών, η ελευθερία που παρέχουν στο παιδί να αναπτύξει τις ικανότητές του, τη φαντασία του, να εκδηλώσει τα συναισθήματά του και κυρίως να νιώθει ότι είναι αποδεκτό, επομένως να το αγαπήσουν για αυτό που είναι και όχι για αυτό που θα ήθελαν να είναι. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι του επιτρέπονται όλα και ότι δεν πρέπει να υπάρχουν περιορισμοί. Η επίπληξη και η τιμωρία όταν γίνονται με ήπιο τρόπο και συνοδεύονται από εξηγήσεις, βοηθούν το παιδί να συνειδητοποιήσει το σωστό και το λάθος. Μαθαίνουν δηλαδή στο παιδί πως να οριοθετεί το περιβάλλον του και πως να οριοθετείται το ίδιο. Το παιδί πρέπει να γνωρίζει ότι οι γονείς είναι σύμμαχοι και όχι εχθροί του.

Ένα παιδί που μεγαλώνει με ασφάλεια, συνέπεια, αποδοχή, υποστήριξη και σεβασμό αποκτά γερές βάσεις για να αναδείξει μία ισορροπημένη προσωπικότητα. Η προσωπικότητα διαμορφώνεται περίπου μέχρι τα πέντε χρόνια και σταθεροποιείται έως τα δώδεκα. Οι αξίες που αποτελούν πλέον τον πυρήνα της προσωπικότητας δύσκολα μπορούν να αλλάξουν με το πέρασμα των χρόνων, τις εμπειρίες ή τα βιώματα και αυτό οι γονείς θα πρέπει να το λαμβάνουν σοβαρά υπόψη. Δεν υπάρχουν ιδανικοί γονείς ή ιδανικές οικογένειες αλλά συνειδητοποιημένοι και μη συνειδητοποιημένοι γονείς.

Μερικές προτάσεις:

• Διαβεβαιώνετε το παιδί για την άνευ όρων αγάπη σας.
• Οι διαφωνίες και οι διενέξεις ανάμεσα στο ζευγάρι είναι αναπόφευκτες, αλλά θα πρέπει να αποφεύγονται μπροστά στο παιδί, καθώς τα παιδιά διαισθάνονται πολλά ακόμη και στις πολύ μικρές ηλικίες.
• Η επίπληξη και η τιμωρία όταν γίνεται με ήπιο τρόπο και με μέτρο είναι εποικοδομητικές. Το παιδί αποκτά ηθική συνείδηση και μαθαίνει τα όρια.
• Μη παραλείπετε να ενθαρρύνετε αλλά και να επιδοκιμάζετε τις προσπάθειες του παιδιού, καθώς με αυτόν τον τρόπο συμβάλλετε στην αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμησή του.
• Αφιερώστε ποιοτικό χρόνο (έστω και αν είναι λίγος) στο παιδί σας παίζοντας, διαβάζοντας ιστορίες και ακούγοντας τις δικές του. Ενθαρρύνετέ το να εκφράσει τα συναισθήματά του και σιγά-σιγά να τα αναγνωρίζει. Με τον τρόπο αυτό τονώνετε το αίσθημα εμπιστοσύνης και επικοινωνίας προς εσάς αλλά και προς τους άλλους.
• Μη ντρέπεστε να ζητήσετε συγνώμη από το παιδί σας όταν θεωρήσετε ότι έχετε κάνει λάθος. Έτσι το παιδί αντιλαμβάνεται την ταπεινότητα και την καταδεκτικότητα.
• Μην παραλείπετε να παρέχετε καινούργια ερεθίσματα ή εμπειρίες στο παιδί σας. Με τον τρόπο αυτό εμπλουτίζετε τον ψυχικό του κόσμο.
• Μάθετε στο παιδί σας ότι το να κερδίζει και να χάνει είναι εξίσου σημαντικά και ότι μπορεί να μάθει και από τα δύο. Το αίσθημα υπεροχής και δικαιοσύνης πρέπει να εναλλάσσονται με τη σεμνότητα και τη μετριοπάθεια.
• Εμφυσείστε στο παιδί σας το αίσθημα της φιλοδοξίας. Από τα πρώτα χρόνια το παιδί οφείλει να έχει στόχους και όνειρα.

Το παιδί σπάνια ακούει συμβουλές, όμως πάντα ακολουθεί το παράδειγμα.