Λεύκωμα με Ελληνες και ξένους εικαστικούς του Μουσείου Φρυσίρα

Spread the love

Εργα εβδομήντα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Φρυσίρα συγκεντρώθηκαν σε έναν πολυτελή τόμο, προσφέροντας στους φιλότεχνους μια ενδεικτική αλλά σαφή εικόνα για τις τάσεις που κυριάρχησαν στην ελληνική ζωγραφική τις δεκαετίες του ’80 και του ’90.

«Naked in the room» της Μαρίας ΦιλοπούλουΤο λεύκωμα που μόλις κυκλοφόρησε με τίτλο «Ζωγραφική ΙΙ, ευρωπαϊκές εικαστικές συγγένειες 1980-2000» αποτελεί συνέχεια του πρώτου στο οποίο παρουσιάστηκαν τα έργα του Μουσείου για την περίοδο 1960-1980, ενώ έχει ήδη προαναγγελθεί η έκδοση και τρίτου μέρους – ένα από τα θετικά των εν λόγω εκδόσεων κρίνεται και η τιμή τους (15 και 25 ευρώ, αντίστοιχα), γεγονός σπάνιο για ανάλογα εγχειρήματα.

Παρά την ευτέλεια με την οποία έχει σχεδόν ταυτιστεί η δεκαετία του ’80, εντούτοις υπήρξε γενναιόδωρη με τη ζωγραφική, επαναφέροντάς τη στο προσκήνιο, μια και το διάστημα 1960-1970 η ζωγραφική είχε οδηγηθεί σε ένα «αντάρτικο» ανάμεσα στην κυριαρχία των διαφόρων τάσεων της «πρωτοπορίας», των «νέων μέσων» και της «εννοιακής τέχνης».

«Filippos» της Αννας Μαρίας ΤσακάληΟπως σημειώνει ο Θανάσης Μουτσόπουλος στο κατατοπιστικό προλογικό σημείωμα της έκδοσης, στην Ελλάδα εμφανίστηκαν στο προσκήνιο δύο ταυτόχρονες «γενιές του ’80»: οι συνεχιστές της arte povera και των πρωτοποριών του ’60 και εκείνοι που επανέφεραν μια έντονα αναπαραστατική ζωγραφική.

Οι εκπρόσωποι ειδικά της αναπαραστατικής ζωγραφικής υποστηρίχθηκαν έντονα από τον Βλάσση Φρυσίρα και θα αποτελέσουν για πολλά χρόνια τη ραχοκοκαλιά της συλλογής του, ενώ ανάλογης υποδοχής θα τύχουν και από ένα μεγάλο κομμάτι του φιλότεχνου κοινού, που έβλεπε ώς τότε με κακό μάτι τις ακραίες μορφές του μοντερνισμού και των μέσων του.

Όπως αναφέρει και ο Γιάννης Στάμου σε διημοσίευμά του,στην παρούσα έκδοση του Μουσείου, βρίσκουμε ανάμεσα σε αυτούς τους ζωγράφους της «αναπαράστασης» μερικούς από τους σημαντικότερους Ελληνες σύγχρονους καλλιτέχνες: Στέφανος Δασκαλάκης, Γιώργος Ρόρης, Παναγιώτης Μπελντέκος, Μιχάλης Μαδένης, Μιχάλης Ζησίου, αλλά και ο Εδουάρδος Σακαγιάν, τα έργα του οποίου καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος του τόμου. Εργα στα οποία περνά με κριτική ματιά μεγάλο μέρος από την ιστορία της ζωγραφικής. Δεν λείπουν βέβαια και οι «ανένταχτες φωνές» που δεν ακολουθούν καμία αισθητική κατεύθυνση, όπως οι: Μιχάλης Αμάραντος, Τάσος Αριδάς, Γιώργος Μπουρναζάκης, Τάσος Μαντζαβίνος, Μιχάλης Μανουσάκης, Μαρία Γιαννακάκη, καθώς και άλλοι εξίσου σημαντικοί καλλιτέχνες.

«Old boys in bed» του Εδουάρδου ΣακαγιάνΤην ίδια περίοδο, αναβιώνει και η λεγόμενη γενιά του ’30 και ειδικότερα του πιο σημαντικού και επιδραστικού εκπροσώπου της, του Γιάννη Τσαρούχη. Μία χαρακτηριστική περίπτωση είναι ο μαθητής του, Δημήτρης Παπαϊωάννου -γνωστότερος στο ευρύ κοινό ως χορογράφος-, αλλά και η περίπτωση του Πάνου Φειδάκη. Εναν πιο «εννοιακό δρόμο» ακολούθησαν την ίδια περίοδο ο Γιώργος Χαρβαλιάς, ο Μάριος Σπηλιόπουλος και ο Αγγελος Παπαδημητρίου. Το νεότερο κομμάτι αυτής της γενιάς (Ζάφος Ξαγοράρης και Παντελής Χανδρής) θα συνδέσει παράδοξα «τη ζωγραφική παράδοση με μια εννοιακή κατεύθυνση και με τα πολυμέσα».

Η δεκαετία του ’90 με την οποία ολοκληρώνεται ο παρών τόμος (έχει ήδη προαναγγελθεί η έκδοση του τρίτου μέρους με έργα ζωγράφων από το λυκαυγές της νέας χιλιετίας μέχρι τις μέρες μας) είναι «ίσως η πιο συγκεχυμένη στην ιστορία της πρόσφατης ελλαδικής τέχνης, με την επιρροή της αγγλοσαξονικής τέχνης να προκαλεί ένα σοκ στη δομή των τοπικών διαδικασιών».

Η ζωγραφική θα είναι ακόμη μία φορά «εκτός μόδας», με «μεγάλη εξαίρεση σε αυτό το διεθνές κλίμα να είναι η εμφάνιση της Νέας Σχολής της Λιψίας», με κεντρικό φυσικά ιστορικό γεγονός που διαπερνά και την τέχνη να είναι η ενοποίηση της Γερμανίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Στην Ελλάδα την εμφάνισή του κάνει ήδη σε ώριμη ηλικία ο Απόστολος Γεωργίου, η ζωγραφική του οποίου «γοητεύει εξίσου τους εννοιακούς όσο και τους θιασώτες της παραδοσιακής ζωγραφικής», με τη συλλογή Φρυσίρα να περιλαμβάνει τα τελευταία χρόνια εκτός από έργα σπουδαίων Ελλήνων καλλιτεχνών, αντίστοιχα ξένων. Εργα που διακρίνονται από μια ματιά ανθρωποκεντρική (Andrea Martinelli, Xabier Agirre, Dino Valls, James Rielli, Florian Merkel κ.ά.).

Η νέα εποχή που ξημερώνει, όπως αναφέρει ο Θανάσης Μουτσόπουλος, «θα ξεκινήσει με ελπίδες στον κοινωνικό τομέα που θα διαψευστούν επώδυνα την επόμενη δεκαετία. Στον καλλιτεχνικό τομέα οι αναζητήσεις δεν θα πάψουν να ανοίγουν προκλήσεις».