Η Πνευματική Ιδιοκτησία

Spread the love

Είναι σαφές ότι στην περίπτωση της συγγραφής μίας διπλωματικής εργασίας ή μίας διδακτορικής διατριβής τίθεται το ζήτημα της πνευματικής εργασίας, δεδομένου ότι αρκετές από αυτές τις εργασίες δημοσιεύονται, εκδίδονται ως βιβλία και καταγράφονται σε ηλεκτρονική μορφή. Για αυτό το λόγο, είναι χρήσιμη η αναφορά στην προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας.

Ως έργο νοείται κάθε πρωτότυπο πνευματικό δημιούργημα λόγου, τέχνης ή επιστήμης, που εκφράζεται με οποιαδήποτε μορφή, ιδίως τα γραπτά ή προφορικά κείμενα, οι μουσικές συνθέσεις, με κείμενο ή χωρίς, τα θεατρικά έργα, με μουσική ή χωρίς, οι χορογραφίες και οι παντομίμες και γενικώς διάφορα καλλιτεχνικά έργα, αλλά ακόμα και τα τρισδιάστατα έργα που αναφέρονται στη γεωγραφία, την τοπογραφία, την αρχιτεκτονική ή την επιστήμη (Άρθρο 2, Ν. 2121/93).

Ο δημιουργός είναι το υποκείμενο του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας. Στο ηπειρωτικό ευρωπαϊκό σύστημα (droit d’auteur), όπως και στο ελληνικό δίκαιο, δημιουργός μπορεί να είναι μόνο φυσικό πρόσωπο, αφού μόνο άνθρωπος μπορεί να δημιουργεί πρωτότυπα πνευματικά έργα.

Οι πνευματικοί δημιουργοί, με τη δημιουργία του έργου, αποκτούν πάνω σ’ αυτό πνευματική ιδιοκτησία, που περιλαμβάνει ως αποκλειστικά και απόλυτα δικαιώματα, το δικαίωμα της εκμετάλλευσης του έργου (περιουσιακό δικαίωμα) και το δικαίωμα της προστασίας του προσωπικού τους δεσμού προς αυτό (ηθικό δικαίωμα).

Ως προς το περιουσιακό δικαίωμα, εν συντομία πρέπει να αναφερθεί ότι αυτό δίνει στους δημιουργούς το δικαίωμα να επιτρέπουν ή να απαγορεύουν την εγγραφή και την άμεση ή έμμεση, προσωρινή ή μόνιμη αναπαραγωγή των έργων τους με οποιοδήποτε μέσο και μορφή, εν όλω ή εν μέρει, τη μετάφραση των έργων τους, τη διασκευή ή και τη διανομή στο κοινό με οποιαδήποτε μορφή μέσω πώλησης ή με άλλους τρόπους. Αναφορικά με την εκμίσθωση και το δημόσιο δανεισμό, όσον αφορά το πρωτότυπο ή τα αντίτυπα των έργων τους, αυτά περικλείονται στο περιουσιακό δικαίωμα. Τα δικαιώματα αυτά δεν αναλώνονται από οποιαδήποτε πώληση ή άλλη πράξη διανομής του πρωτοτύπου ή των αντιτύπων (Άρθρο 2, Ν. 2121/93).

Ως προς το ηθικό δικαίωμα, αυτό είναι ανεξάρτητο και παραμένει στον στο δημιουργό ακόμα και μετά τη μεταβίβαση του περιουσιακού δικαιώματος. Το ηθικό δικαίωμα δίνει στο δημιουργό κυρίως τις εξουσίες της απόφασης για το χρόνο, τον τόπο και τον τρόπο κατά τους οποίους το έργο θα γίνει προσιτό στο κοινό (δημοσίευση), της αναγνώρισης της πατρότητάς του πάνω στο έργο και ειδικότερα την εξουσία να απαιτεί, στο μέτρο του δυνατού, τη μνεία του ονόματός του στα αντίτυπα του έργου του και σε κάθε δημόσια χρήση του έργου ή, αντίθετα, να κρατάει την ανωνυμία του ή να χρησιμοποιεί ψευδώνυμο, αλλά και της απαγόρευσης κάθε παραμόρφωσης, περικοπής ή άλλης τροποποίησης του έργου του, καθώς και κάθε προσβολής του δημιουργού οφειλόμενης στις συνθήκες παρουσίασης του έργου στο κοινό. Στην περίπτωση έργων λόγου ή επιστήμης, το ηθικό δικαίωμα δίνει τη δυνατότητα υπαναχώρησης από συμβάσεις μεταβίβασης του περιουσιακού δικαίωματος ή εκμετάλλευσής του ή άδειας εκμετάλλευσης του εφόσον αυτό είναι αναγκαίο για την προστασία της προσωπικότητάς του εξαιτίας μεταβολής στις πεποιθήσεις του ή στις περιστάσεις και με καταβολή αποζημίωσης στον αντισυμβαλλόμενο για τη θετική του ζημία.

Η πνευματική ιδιοκτησία αποκτάται χωρίς καμία διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής των προσβολών της, σύμφωνα με το Ν. 2121/1993 και τη διεθνή σύμβαση της Βέρνης, που έχει κυρωθεί με το Ν. 100/1975

Γράφει η Δημοσιογράφος Μαρία Σ. Άνθη