Η Φιλοσοφία του Σωκράτη
Ο Σωκράτης αποτελεί τον πιο σημαντικό εκφραστή της δυτικής σκέψης. Θα μπορούσε να θεωρηθεί η ρίζα της δυτικής σκέψης που φτάνει ως την αρχαία Ελλάδα. Μέσα από τους διαλόγους με το μαθητή του Πλάτωνα (όπως ο ίδιος ο Πλάτωνας καταγράφει στο έργο του), βλέπουμε τον τρόπο σκέψης του Σωκράτη και το φιλοσοφικό του έργο αφού ο ίδιος δεν άφησε κανένα γραπτό έργο.
Ο Σωκράτης γεννήθηκε την χρυσή εποχή της Αθήνας και υποτίθεται ότι ανήκε σε εύπορη οικογένεια. Ήταν γνωστός για την απλότητά του, την λιτότητα στο τρόπο ζωής του και τον αυθεντικό του λόγο. Χαρακτηρίζεται ως πνευματώδης με ισχυρό ένστικτο και έντονη εσωτερική παρόρμηση. Η πληροφορίες για την ζωή του Σωκράτη είναι συγκεχυμένες. Στην αρχή φαίνεται να ακολουθεί την τέχνη του πατέρα του που ήταν γλύπτης και αργότερα αρχίζει να ασχολείται με την φιλοσοφία μετά την γνωριμία του με το φιλόσοφο Αρχέλαο.
Αρχικά ασχολήθηκε με κοσμολογικές θεωρίες με την ελπίδα να ανακαλύψει το πώς λειτουργεί το σύμπαν αλλά απογοητευμένος από τις εικασίες των φυσικών επιστημών, αποφάσισε να ξεκινήσει τη δική του πορεία στην αναζήτηση της αληθινής σοφίας. Σύμφωνα με ορισμένες πηγές, ο Σωκράτης ενδιαφερόταν περισσότερο για την ηθική διαμόρφωση του ανθρώπου και την εξέλιξή του ως καλού πολίτη. Ωστόσο, σύμφωνα με τους διαλόγους με τον Πλάτωνα ήταν επίσης μεγάλος μεταφυσικός και έβαλε τα θεμέλια μιας υπερβατικής φιλοσοφίας.
Τα πρώιμα έργα του Πλάτωνα σχετικά με τον Σωκράτη είναι πιο σίγουρο πως περιέχουν τη σκέψη του Σωκράτη ενώ τα έργα που έγραψε αρκετά αργότερα πιθανόν να αντικατοπτρίζουν και ιδέες του ίδιου του Πλάτωνα. Ο Αριστοτέλης απέδωσε στον Σωκράτη τη χρήση της επαγωγικής λογικής ή επαγωγικού συμβολισμού που στόχο είχε την ανακάλυψη ενός καθολικού και αμετάβλητου ορισμού. Δηλαδή τη δυνατότητα επίτευξης ακριβούς έννοιας ή ορισμού σε κάποιο θέμα. Ο Σωκράτης φαίνεται να θεωρεί σημαντικό έναν καθολικό ορισμό που σχετίζεται κυρίως με την ηθική συμπεριφορά και θεωρεί αυτόν χρήσιμο για να διατηρηθεί ο άνθρωπος μακριά από την δίνη της σοφιστικής σχετικότητας (κάτι που υπάρχει έντονα στην εποχή μας). Για παράδειγμα: αν έχουμε έναν ορισμό της δικαιοσύνης με καθολική ισχύ, έχουμε μια ασφαλή βάση για την κρίση της δράσης ενός ατόμου αλλά και την στέρεη οικοδόμηση των ηθικών κανόνων της κοινωνίας.
Με τον επαγωγικό συλλογισμό, ο Σωκράτης δεν ενδιαφερόταν τόσο να λύσει προβλήματα της λογικής, αλλά να ανακαλύψει έναν καθολικό ή καλύτερα οικουμενικό ορισμό. Χρησιμοποιώντας την διαλεκτική μέθοδο (δηλαδή τον διάλογο) ξεκινούσε από ένα λιγότερο κατάλληλο ορισμό και έφτανε σε έναν πιο ακριβή, έγκυρο και οικουμενικό ορισμό μέσω μιας έντονης συζήτησης με τον συνομιλητή του. Η μέθοδος αυτή θα μπορούσε να είναι για πολλούς ταπεινωτική αφού αποδείκνυε την άγνοια τους αλλά και επειδή ο Σωκράτης ήταν ιδιαιτέρως είρων ώστε να προκαλέσει την εξέλιξη της συζήτησης. Η ταπείνωση του άλλου δεν ήταν ο σκοπός του Σωκράτη, του οποίου ο μοναδικός στόχος ήταν να ανακαλύψει την αλήθεια. Ο Σωκράτης ονόμασε αυτή του τη μέθοδο «μαιευτική μέθοδο», αφού είχε ως στόχο να οδηγήσει στην γέννηση ενός αληθινού και απόλυτου ορισμού ή μιας καθ’όλα αληθινής ιδέας.
Η αποστολή του Σωκράτη ήταν να προσπαθήσει να πείσει τους ανθρώπους να φροντίσουν την ψυχή τους και να τους ενθαρρύνει να είναι ευγενείς, ενάρετοι και να προσπαθούν να βρουν την σοφία που κρύβουν μέσα τους. Προέτρεπε τους ανθρώπους να τηρούν τους ηθικούς κανόνες και να πράττουν πάντα δίκαια. Για τον Σωκράτη η δικαιοσύνη είναι αυτή που βοηθά τον άνθρωπο να επιτύχει την πραγματική ευτυχία και να έχει ισορροπία στην ψυχή του. Ο Σωκράτης πίστευε πως η ευχαρίστηση είναι καλή αλλά η αληθινή και διαρκής ευτυχία μπορεί να επιτευχθεί μόνο από ηθικούς ανθρώπους. Υποστήριζε ως το τέλος ο Σωκράτης πως υπάρχει μια ανώτερη αιώνια ανθρώπινη φύση, με συμπαντικές ηθικές αξίες που χρησιμεύουν ως οδηγοί που κατευθύνουν την ανθρώπινη συμπεριφορά.
