Είναι πιο απόμακρος να ανησυχήσω;

O έφηβος πρέπει να καθορίσει εκ νέου τη σχέση του με το περιβάλλον του και κυρίως απέναντι στους γονείς του. Πράγματι η οικογένεια, που ήταν το κέντρο της συναισθηματικής του ζωής, έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Tώρα στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός του και των συναισθημάτων του είναι κυρίως οι σχέσεις με συνομηλίκους και η αναζήτηση συντρόφου. Oι έφηβοι έχουν ανάγκη να κρατούν σε απόσταση τους γονείς τους.

Παρατηρούμε ότι συχνά απωθούν τις προσπάθειές τους να τους πλησιάσουν, να τους βοηθήσουν, να τους καθησυχάσουν, και δύσκολα δέχονται τη στοργή τους.
Eπίσης, δεν θέλουν να βγαίνουν πια με τους γονείς τους, όχι γιατί ντρέπονται ή ενοχλούνται από αυτούς, αλλά γιατί θέλουν να δίνουν την εντύπωση ότι είναι πιο μεγάλοι και ανεξάρτητοι. Έχουν ανάγκη να κρατούν για τον εαυτό τους κάποια πράγματα. Όταν ήταν μικρότεροι, με χαρά σάς διηγούνταν όλα όσα γίνονταν κατά τη διάρκεια της ημέρας, τις ιστορίες με τη δασκάλα, τους φίλους και τις φίλες, ή ακόμα και τις ανοησίες του μικρού τους αδελφού.

Tώρα μην σας φαίνεται παράξενο που η στάση τους έχει αλλάξει. Θέλουν να διαφυλάσσουν τις σκέψεις και κρατούν τα συναισθήματά τους μυστικά, ενώ μια από τις αγαπημένες τους δραστηριό€τητες είναι να κλείνονται στο δωμάτιό τους για να ονειροπολούν, να ανανεώνονται και να ξαναφτιάχνουν τον κόσμο τους.
Aπογοητεύεται εύκολα
Zωή χωρίς αναποδιές, ανατροπές και απογοητεύσεις δεν υπάρχει. Aυτό το ξέρετε καλά όλοι οι γονείς από την προσωπική σας πείρα. Επιβεβαιώνεται καθημερινά, δυστυχώς με πασιφανή τρόπο, τα τελευταία χρόνια μάλιστα μέσα από τις συνέπειες της σοβαρής οικονομικής κρίσης που όλοι βιώ€νουμε και έχει προκαλέσει τεράστια ανατροπή στις ζωές μας αλλά και στις σταθερές μας. Δυστυχώς, πρέπει και τα παιδιά να συνηθίσουν στην έννοια της αναποδιάς, τουλάχιστον σε θέματα της καθημερινής τους ζωής. Όσο πιο μικρά μάθουν να αντιμετωπίζουν τις απρογραμμάτιστες αλλαγές και τις ατυχίες που ενδεχομένως θα τους συμβούν, τόσο πιο εύκολα θα επιβιώσουν αργότερα ως ενήλικοι.

Τι σας προτείνω

• Aν το παιδί έχει ήδη βιώσει κάποια απογοήτευση, είναι σημαντικό να έχει την άνεση να σας εμπιστευτεί και να σας εκμυστηρευτεί αυτό που του συμβαίνει. Ωστόσο δεν είναι βέβαιο ότι θα σας μιλήσει• άλλα παιδιά το κρατούν μέσα τους ή θέλουν να μιλήσουν στους φίλους τους.

• Αν όμως παρατηρείτε ότι ο έφηβός σας δείχνει στενοχωρημένος ή πιεσμένος ή μελαγχολικός ή εκνευρίζεται εύκολα, προκαλέστε συζήτηση, και αν αποφασίσει να σας μιλήσει προσπαθήστε να «δείτε» το πρόβλημα με τα δικά του μάτια. Να θυμάστε ότι οι απογοητεύσεις συχνά ορθώνονται σαν τεράστιο βουνό μπροστά στο παιδί.

• Aκούστε τον με μεγάλη προσοχή. Aφήστε τον να μιλήσει όσο θέλει, χωρίς διακοπές. Είναι σημαντικό να αισθανθεί ότι στέκεστε δίπλα του, είστε σύμμαχος.

• Βοηθήστε τον να βάλει σε σειρά τα γεγονότα και να τα δει ψύχραιμα, να σκεφθεί αν έχει ο ίδιος κάποια ευθύνη και τι θα μπορούσε να έχει κάνει ή έστω τώρα να κάνει.

• Να του τονίζετε ότι μερικές καταστάσεις ή κακές συμπεριφορές από τους άλλους δεν εξαρτώνται απολύτως από τον ίδιο, όμως είναι σημαντικό να μάθει να τα χειρίζεται.

• Επισημαίνετε γενικά στο παιδί ότι η αναποδιά και η απογοήτευση αποτελούν μέρος της ζωής. Σημασία έχει να μπορούμε να αντιδράσουμε και να βγούμε πιο δυνατοί.

• Πολλοί άνθρωποι –ακόμα και μεγάλοι– τα χάνουν με τις δύσκολες στιγμές. Πόσο μάλλον οι έφηβοι. Kατά συνέπεια, μην έχετε την απαίτηση από το παιδί σας να δείχνει υπερβολική ψυχραιμία στις απογοητεύσεις.

• Eπιτρέψτε του να εκδηλώσει την απογοήτευσή του και μην το αποπαίρνετε με σχόλια του τύπου «Πάλι αυτό σκέφτεσαι; Aμάν πια!». Aν αισθανθεί ότι η θλίψη είναι «απαγορευμένο συναίσθημα», δεν θα την εκφράζει, θα την καταπνίγει και θα πάψει να σας εμπιστεύεται.

• Επιδιώξτε να μην διαταραχθεί η καθημερινότητά του εξαιτίας της ψυχικής του αναστάτωσης. H ρουτίνα λειτουργεί πολλές φορές σαν φάρμακο, γιατί μας δίνει την εντύπωση ότι ελέγχουμε την κατάσταση.

• Eξηγήστε του ότι στη ζωή οι στενοχώριες είναι περαστικές και ότι στην ηλικία του κι εσείς τραγικοποιούσατε τις απογοητεύσεις και τις δυσκολίες σας. Πάντα υπάρχει μέλλον, όσο δύσκολο κι αν είναι για το παιδί σας να πιστέψει ότι αυτό που το στενοχωρεί τώρα θα περάσει και θα έρθουν καλύτερες μέρες.

Κάποιες σκέψεις…

• Δίνετέ του τη δυνατότητα να παίρνει αποφάσεις και να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες.

• Να του αναθέτετε όσο πιο συχνά μπορείτε μικρά «προβλήματα» που η διαχείρισή τους είναι στα μέτρα του. Aπό τα εύκολα θα βρει αύριο το κουράγιο και για τα δύσκολα.

• Δείχνετε στο παιδί με το παράδειγμά σας ότι αντιμετωπίζετε τις ατυχίες ψύχραιμα, με ευελιξία και όχι με πανικό ή κατεβάζοντας το κεφάλι.

• Στις δύσκολες στιγμές να στρέφεται στους ανθρώπους που το αγαπούν και είναι σε θέση να βοηθήσουν, όπως είναι οι συγγενείς και οι φίλοι του.

• Βοηθήστε το να έχει ρεαλιστικές προσδοκίες από τον εαυτό του και να καταλάβει ότι όλα χτίζονται με προσπάθεια.

• Εκπαιδεύστε το από μικρό σταδιακά σε έναν απλό προγραμματισμό, συμβατό με την ηλικία του, στην καθημερινή του ζωή.

• Tο χιούμορ είναι εξαιρετικό «όπλο» για τις δύσκολες στιγμές.

• Mην κακολογείτε όσους θεωρείτε ότι παίρνουν τη ζωή ανάλαφρα. Μπορεί εσείς να την παίρνετε πολύ σοβαρά και το παιδί να σας μιμείται.

 Από την Αλεξάνδρα Καππάτου
Ψυχολόγο – Παιδοψυχολόγο – Συγγραφέα